Geleceğe Uygun Kod Yazmak: Bugünü Değil Yarını Kurtaran Yazılımlar

Yazılım geliştiriciliği, yalnızca çalışan bir şey ortaya koymakla ilgili değildir. Daha doğrusu yalnızca bugünü kurtarmak için yapılan geliştirmeler, yarının sorunlarını büyüterek karşımıza getirir. Geçici çözümler, günü kurtarır ama sistemi batırır. Bu yazıda, bir yazılım geliştiricinin sorumluluğunun sadece kodu çalıştırmak değil, onu sürdürülebilir, genişletilebilir ve öngörülebilir hale getirmek olduğuna dair bazı düşüncelerimi ve yaşadığım bir örneği paylaşmak istiyorum.

🚧 Bir Vaka: "Aynı Türden Birden Fazla Veri Gelmeyecek" Varsayımı

Çalıştığım projede, bir sayfa tasarımı yapılmıştı. Görünürde çalışıyordu. Fakat satır aralarını incelediğimde şöyle bir yapıyla karşılaştım:

• Sayfa, veri getirmek için primary key gibi benzersiz bir değer yerine, tür gibi mantıksal olarak çoklanabilir bir alanı kullanıyordu.
• Sistem, bir türden sadece bir kayıt geleceği varsayımıyla inşa edilmişti.
• Ancak iş büyüyünce, aynı türden birden fazla kayıt gelmeye başladı ve tüm mantık çöktü.

Yani bir bakıma, “bu iş böyle gider” varsayımı üzerine kurulan yapı, ilk rüzgarda yıkılan bir çadır gibiydi.

Sonuç mu?

Ben sayfayı baştan aşağı yeniden yazmak zorunda kaldım. Çünkü sistem geleceği öngörmeden, sadece bugünkü ihtiyaçlara göre tasarlanmıştı.

🧠 Kodun Sadece Doğru Çalışması Yetmez

Kodun doğru çalışması bir gereklilik ama yeterlilik değil.

Şunu unutmamalıyız: Yazılım, değişime açıktır. İhtiyaçlar büyür, müşteri sayısı artar, iş mantığı evrilir. Bu yüzden:

• Kod okunabilir olmalı
• Mantık tekrarlarına yer vermemeli
• Değişime açık olmalı ama bozulmaya kapalı olmalı (Open/Closed Principle)
• Genişlemeye uygun olmalı

Kod, bir zanaattır. Geçici değil, kalıcıdır. Bugün attığın temel, yarın çıkacak katların kaderini belirler.

📈 Geleceğe Yatırım Yapmak: Yazılımcı Görevi

Geliştirici olarak bazen şöyle hissedebilirsin: “Bu şekilde çalışıyor işte, neden daha fazlasını yapayım?”

Ama şunu sormalısın:

• “6 ay sonra bu kodu başka biri okuduğunda ne anlayacak?”
• “Bu iş mantığı değişirse ne kadar kırılgan olur?”
• “Veritabanındaki bir alan değiştiğinde sistem ne kadar etkilenir?”

Bugün doğru çalışan ama geleceği düşünmeden yazılmış kod, gelecekteki hataların tohumu olabilir. Unutma, işin sadece yazmak değil; sürdürülebilir, yönetilebilir, evrilebilir bir yapı kurmak.

🛠️ Neler Yapmalı?

1. Kısa yoldan kaçınmak: Hızlıca çözüme gitmek cazip gelir, ama genellikle teknik borç olarak geri döner.
2. Veri modeli üzerinde düşün: Bir alanın gerçekten benzersiz olup olmadığını sorgula.
3. Yapılandırılabilir hale getir: Kodda “magic number” ya da “magic string” kullanma.
4. Kodun açıklayıcı olmasına önem ver: Yorum satırları değil, kodun kendisini anlaşılır yap.
5. Test yaz: Kodunun gelecekteki davranışını garanti altına al.

🎯 Son Söz: Gelecek Bugün Yazılır

Bugünü kurtarmak kolaydır. Ama yazılımda esas marifet, geleceği kurtaran çözümler üretmektir. Kodun sadece çalışması değil, yarına da anlamlı bir miras bırakması gerekir.

Bir işi ilk defa yapıyorsan, onu en doğru şekilde yapmak senin sorumluluğundur. Çünkü bir şeyi yeniden yazmak, ilk defa yazmaktan daha pahalıya patlar.

“Kod, onu yazdıktan sonraki gün başkasına emanet gibidir.”
Ve unutma: O “başkası” bazen yine sen olursun.